DIR® FLOORTIME™
GELİŞİMSEL YAKLAŞIMLA FARKLI GELİŞİM ÖZELLİKLERİ OLAN ÇOCUKLARI DEĞERLENDİRMEK VE GELİŞİMLERİNİ DESTEKLEMEK.
Hazırlayan:
Çiğdem Ergül M.S.
Odyoloji ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı
Çocuk Psikiyatristi Dr.Stanley Greenspan, çocuklar ve aileleri arasindaki iliskiyi güven ve keyif içeren karsilikli etkillesim ve oyuna dönüştürmeyi önerir. Kısaca ‘yerde oyun’ (FLOORTIME™) adını verdiği bu yaklaşım ile ebeveynlerin çocuklarını daha iyi anlamaları ve gelişimlerini desteklemeleri mümkün olduğu gibi çocukların gündelik sorunları ile başetmenin de kolaylastığını göstermektedir.Dr. Greenspan’ın uzun yıllara dayanan ve NIH (Amerikan Ulusal Saglık Örgütü) tarafından da desteklenen calışmasının ürünü olan bu yaklaşım ile ilgilli çesitli kitapları ve bilimsel makaleleri bulunmaktadır. FLOORTIME™ adını verdiği bu yaklaşımı daha sonra ciddi boyutta sorunları olan çocuklar ve aileleri ile uygulamaya başlayarak ,Psikolog Serena Wieder ile birlikte DIR® FLOORTIME™ modelini geliştirmiştir.
DIR® FLOORTIME™;farklı gelişim özellikleri olan bebek ve çocukların değerlendirilmesi ve gelisiminin desteklenmesi için çok boyutlu bir sistem sunar.Bu gruba giren çocuklar arasında; otizm spektrum bozukluğu,gelişimsel gerilikler,Down sendromu,konusma ve dil bozukluğu,dikkat,duygusal ve dürtüsel sorunları olan çocukları sayabiliriz.
http://www.youtube.com/embed/EPHjLe7MVYE
DIR Floortime Dr.Greenspan DIR :Kısaca modelin değerlendirme ve terapi için nasıl bir yaklaşım olduğunu özetleyen gelişimsel,bireysel ve ilişki temelli sözcüklerinin İngilizce baş harflerinin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur.
D DEVELOPMENTAL /GELİŞİMSEL
I INDIVIDUAL / BİREYSEL
R RELATIONSHIPBASED / İLİŞKİ TEMELLİ
DIR® Modeli Nedir?
DIR (Developmental, Individual Difference, Relationship-based) modeli klinisyenlere, ailelere ve uzmanlara çocuğu daha iyi anlamak için bir model sunmaktadır. Alandaki uzmanların, Otizm Spektrum Bozukluğu ya da başka gelişim problemi olan çocuklar için detaylı değerlendirme yapabilmesini ve müdahale programları geliştirebilmesini sağlar. DIR modeli, DIRFloortime® tekniğinin yapı taşlarından biridir.
DIR Modeli, çocuğun sadece spesifik becerileri ve davranışlarına odaklanmak yerine, sosyal duygusal ve düşünsel kapasitelerin oluşması için sağlam temeller atmayı hedefler.
D (DEVELOPMENTAL): GELİŞİMSEL BÖLÜM
Gelişimsel Bölüm (D) DIR modelinin yapı taşlarıdır. Çocuğun gelişimsel olarak nerede olduğunu anlayabilmek tedavi programını planlamak için önemlidir. Altı tane Fonksiyonel-Duygusal Gelişim basamağı (FEDL), çocuklar düşünsel ve duygusal olarak büyürken öğrendikleri gelişimsel kapasitelerini kapsamaktadır. 1) Regülasyonu ve sakinliği koruyabilmek için gereken kapasiteler; 2) Başkalarıyla ilişki kurmak ve birliktelik sağlamak; 3) Duygulanım ve jestleri kullanarak iletişim başlatmak ya da başlatılan iletişime cevap vermek; 4) Problem-çözme ve niyet içeren sürerli bir etkileşim sağlamak; 5) Düşünceleri (sembolleri) kullanarak ihtiyaçları oyuna yansıtabilmek ve yaratıcılığı kullanabilmek; 6) Düşünceler arası köprü kurabilmek, mantık çerçevesinde düşünebilmek. Empatik ilişkiler kurabilmek için bu gelişimsel kapasitelerin yanı sıra akademik ve sosyal becerilerin de kazanılmış olması gerekir.
I (INDIVIDUAL-DIFFERENCES): BİREYSEL FARKLILIKLAR BÖLÜMÜ
Bireysel farkılılklar bölümü (I), her çocuğun biyolojik olarak çevresinde algıladığı uyaranları nasıl işlediği, regüle ettiği ve tepki verdiği ile ilgilidir. Ses, dokunma, hareketleri ve düşünceleri sıralama kapasitesi genel olarak bu bireysel farklılıkların çokça görüldüğü alanlardan birkaçıdır. Örneğin, bir çocuk dokunmaya ya da seslere hiperreaktif veya hiporeaktif olabilir ve bu sebeple bu tür duyularını doyurmaya yönelik ortamlarda bulunmak isteyecektir.
R (RELATIONSHIP-BASED): İLİŞKİ TEMELLİ BÖLÜM
İlişki temelli bölüm eğitmenlerin, uzmanların, ebeveynlerin ya da diğer bakım verenlerin duygulanımı kullanarak çocuğun gelişimsel seviyesi ve bireysel farklılıklarına göre çocukla etkileşime geçmesidir. Bu ilişki sayesinde çocuğun fonksiyonel ve duygusal gelişimi mesafe kaydetmektedir.
D (DEVELOPMENTAL): GELİŞİMSEL BÖLÜM
Doktor Greenspan; bebek ve çocuk gelişimini daha iyi anlamak ve değerlendirmek için bilişsel ve duygusal gelisimi tanımlayan altı gelişim basamağı belirlemiştir.Bu gelişim basamakları, çocuğun sadece takvim yaşı dikkate alınarak değil, gelişimsel olarak hangi düzeyde olduğunu anlamamıza ve çocuğa ona göre yaklasmamıza olanak sağlar.Gelişimsel yaklaşımı diğer metodlardan ayıran en önemli fark budur.
Gelişim basamaklarını kısaca özetlersek:
1.Sakin kalabilmek ve dikkatini verebilmek,
2.Karşısındaki ile ortak ilgi kurabilmek ve sürdürmek,
3.Duygusal ve sosyal mesaj içeren her türlü iletişim sinyallerini alabilmek ve gönderebilmek,
4.Karşısındaki kişi ile birlikte, belli bir düşünce doğrultusunda davranışlarını organize edebilmek ve birlikte problem çözebilmek,
5.Karşısındaki ile birlikte sembolik ve yaratıcı oyun oynamak,düsünceler arasında köprü kurarak ilişkilendirmek,
6.Mantıklı düşünce geliştirmek.
Bu gelişimsel özellikler kendiliğinden sosyal ilişkileri kurmak ve sürdürmek için gerekli olduğu kadar akademik becerilerin gelişimi için de önemlidir.
I (INDIVIDUAL-DIFFERENCES): BİREYSEL FARKLILIKLAR BÖLÜMÜ
Her çocuğun kendini düzenleme, sakinleştirme,çesitli uyaranlara tepki verme gibi farklı bireysel özellikleri bulunmaktadır. Bazı çocuklar duyuları ile algıladıkları ışık,ses,tad,denge,dokunma gibi uyaranlara aşırı tepkiler verebilirler.Uyaranları işlemleyerek kullanmak konusunda farklılık gösterebilirler. Bu özellikler çocuğun içinde bulunduğu ortam ile olan uyumunu ,iletişimini dolayısı ile gelişimini ve öğrenmesini etkileyeceğinden dikkate alınmalıdır.
R (RELATIONSHIP-BASED): İLİŞKİ TEMELLİ BÖLÜM
Çocuk icinde bulunduğu sosyal ortamda ebeveynleri, akrabaları yaşıtları ,eğitimcileri ve terapistleri gibi pek çok kişi ile karsılaşmaktadır .Bu bireyler ile sıcak, güven içeren karşılıklığa dayanan bir etkileşimde bulunabilmesi gelişimini destekleyecek temeli oluşturacaktır.
DIR® FLOORTIME™ YAKLAŞIMINDA DEĞERLENDİRME NASIL YAPILIR? :
Bu modelde çocuğun takvim yaşına bakılarak, masa basında soru cevap şeklinde bir test uygulamak ve belirli skorları elde ederek yaşıtları ile karşılaştırmak yerine gelişimsel bir değerlendirme sunulmaktadır. Bu değerlendirmenin ana hatları şöyle özetlenebilir:
– Aile ile görüşme yapılarak, çocuğun doğumdan itibaren gelişimi hakkında ayrıntılı bilgi edinilir.
– Anne- baba ya da çocuğun bakımını üstlenen kişinin çocukla etkileşimini gözlemlemek değerlendirmenin önemli bir parçasıdır.Böylece terapi sürecinde aileye yol göstermek ve çocuklarını desteklemek için nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini belirlemek mümkün olur.Gözlem sırasında ebeveyn ve çocuk icin ayrı değerlendirme formları kullanılır.
– Değerlendirme fonksiyoneldir.Çocuğun becerilerini yada zeka düzeyini test etmez. Ancak; cocuğun içinde bulunduğu ortama uyumu sakinlesmesi, bireyler ile etkileşimi, oyuncak ve materyalleri nasıl kullandığı ve oynadığı kısacası sosyal bir birey olarak performansı incelenir.
FEDL Fonksiyonel duygusal gelişim basamakları içinde 0-3 ay düzeyinden itibaren hangi düzeyde nasıl bir performans gösterdiği gözleme dayalı olarak saptanır. Bu basamaklardaki performansını nelerin etkilediği ve kısıtladığı ortaya konur.
– Çocuğun bireysel farklılıkları ve bu farklılıkla nasıl başedildiği gözleme dayalı olarak değerlendirilir. Duyuları ile algıladığı bilgiyi nasıl değerlendirdiği,duyusal hassasiyetleri ve genel gelişimine olan etkileri belirlenir. Bazı yüksek seslere aşırı tepki vermek, kaygan ve esnek materyallere,değişik yüzeylere dokunamamak, kendisine dokunulmasından hoşlanmamak, pütürlü yiyecekleri tolere edememek gibi bireysel farklılıklar değerlendirmenin önemli bir parçasıdır.
– Akran etkileşimi ve sosyallesme becerileri izlenerek güçlü ve desteklenmesi gereken yönler belirlenir.
– İletisim özellikleri dil ve konuşma becerileri değerlendirilirken sadece sözcük kullanımı ve duyduğu dili anlama özelliği değil sözel olmayan iletişimi, duygularını nasıl ortaya koyduğu, karşısındakinin duygularına olan tepkileri, iletişim niyeti ve paylaşımı da incelenir.
DIR modeli; bu gelişimsel yol haritasına bağlı kalarak farklı gelişim özellikleri gösteren bebek ve çocukların değerlendirilmesi için gözleme dayalı çeşitli ölçekler sunmaktadır.Psikiyatr,psikolog,eğitimci,dil ve konuşma terapisti,uğraşı terapisti gibi farklı dallarda eğitimlerini tamamlamış bireyler DIR modelini kendi mesleki eğitimleri ile birlikte kullanarak değerlendirme yapabilir ve gelişimi desteklemek için uygun hedefler seçebilirler.Farklı uzmanların kendi mesleki değerlendirmeleri dışında ortak bir dil kullanmalarına ve kendi hedeflerini aynı çerçeve içinde geliştirirken birbirlerinin uygulamalarını da desteklemelerine olanak sağlar. Böylece çocuk için gerekli programı oluştururken, farklı disiplinlerden uzmanların aynı gözlükle bakarak bilgi paylaşmalarını sağlar.Her uzman kendi mesleki hedefine ulaşmak için ayrı ayrı çalışabilir.
TERAPİ:
Terapi için belirlenen hedefler aile ile paylasılır .Değerlendirme sonuçlarındaki gelişimsel yaşından başlayarak o düzeyde çocukla buluşmak ve o düzeye ait gelişimsel özellliklerin aile tarafından anlaşılması çok önemlidir. Bireysel farklılıkların günlük yaşamı nasıl etkilediği aile ile paylaşılır.Örneğin:parlak ışıktan,yüksek seslerden aşırı derecede etkilenen bir çocukla birlikte etkileşim sağlamaya çalışırken bu faktörleri dikkate almak gereklidir.(jaluziyi kapatarak ışığı azaltmak iletişimde kolaylık yaratabilir).
Sıcak,sevgi ve güven içeren bir ilişki içinde karsılıklı etkileşim kurmak ve sürdürmek terapinin en önemli parçasidir. FLOORTIME™ bu prensip ile etkileşime geçmek ,oyun oynamak,ancak bu sırada çocuğun duygusal sosyal ve entellektüel gelişimini desteklemek olarak özetlenebilir.
FLOORTIME™ NEDİR ?
Çocuğun bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurarak, içinde bulunduğu gelişim basamağının özelliklerine göre sıcak,duygu ve güven içeren bir etkileşim ile oyun oynanması kısaca “FLOORTIME™” olarak özetlenebilir. Çocuğun duyguları,ilgi gösterdiği konu ve materyallerden yola cıkmak; sosyal, duygusal ve bilişsel kapasitesinin gelişmesi ve öğrenebilmesi icin çok önemlidir.
FLOORTIME™ uygulayan terapist; değerlendirme sonuçlarından yola çıkarak belirlenmiş hedeflere ulaşmak için çocukla etkileşim sağlar,ancak ana hedef anne ve babayı bu prensipleri günlük yaşamlarında uygulayabilmeleri için eğitmek ve desteklemektir. Terapist’in rolü; aileye rehberlik etmek, yeni hedefler geliştirmek ve bu hedeflere nasıl ulaşılacağı konusunda model olmaktır. Ayrıca terapist;günlük yaşamda karşılaşılan sorunlara nasıl yaklasılabileceği konusunda çocuğun özelliklerine ve bireysel farklılıklarına özgü çözümler arar.
FLOORTIME™ NASIL YAPILIR ?
Çocuğu tanımak ilk adımdır.Terapist bu konuda aileye rehberlik eder. Kısaca çocuğu izlemek, niyetini anlamak ve ona katılmak olarak başlayabiliriz. Çocuğun ilgisini çeken oyun yada oyuncak ile ve onun liderliğinde etkileşim başlatılır.Ancak amaç, bu etkileşimi belirli hedefler doğrultusunda geliştirmek ,keyifli ve uzun bir hale getirerek, çocuğu gelişim basamaklarında yukarıya taşımaktır.Bu noktada FLOORTIME™ ile herhangi bir oyun oynama sekli arasındaki farkı anlamak ve FLOORTIME™ neden terapi yaklasımıdır görerek öğrenmek önemlidir.
Pek çok anne baba bu yöntemle tanıştıktan sonra anne olduğumu anladım, aramızda bir bağ kurulduğunu hissediyorum gibi ifadeler ile duygusal ve sosyal bağın önemini vurgularlar.
KİMLER FLOORTIME™ YAPABİLİR?
Herkes.
FLOORTIME™ uygulayıcısı olmak isteyen anne ve babalar internet üzerinden yapılan tanışma seminerlerini doğrudan icdl web sitesinden alabilirler. Böylece DIR® FLOORTIME™ hakkında daha geniş bilgi sahibi olabilirler.www.icdl.com Günışığı Çocuk Merkezi olarak düzenlediğimiz aile eğitimlerimize de katılabilirsiniz.
Ancak FLOORTIME™ uygulayarak çocuğunuzun terapi programını oluşturmak isterseniz, değerlendirme yaparak eğitsel hedefleri belirleyebilecek,sizin eğitiminizi sürdürecek çocuğunuzla ve sizle çalışacak bir terapiste gerek duyacaksınız. Bu terapist :psikolog,dil ve konusma terapisti,eğitimci gibi farklı meslek gruplarından olabilir ancak icdl tarafından verilen eğitimlere katılarak uygulayıcı olma yeterliliğine sahip bir klinisyen olmalıdır.
Günışığı Çocuk Merkezi; DIR Floortime modelini ülkemizde ilk olarak klinik çalışmalarda uygulamaya başlayan merkezdir. 2006 yılından beri yoğun eğitim, süpervizyon ve klinik çalışmalar sonrası ICDL tarafından verilen çeşitli düzeylerde DIR Floortime sertifikalarına sahip uzmanlarımız ile ailelere ve çocuklara destek olmaktayız. Farklı meslek gurupları ve uzmanlık alanlarına sahip çok disiplinli bir ekip olarak modeli uygulamaktan ve ülkemizde bu konuda öncü olmaktan büyük mutluluk duymaktayız.
DIR® FLOORTIME™ ÖĞRENMEK İÇİN LÜTFEN FLOORTIMEISTANBUL.COM SİTESİNİ ZİYARET EDİN.