Fzt. Pınar AKGÖL (Duyu Bütünleme Terapisti)

İnce motor hareketler; ellerimiz ve parmaklarımızı kullanarak yaptığımız , küçük kas gruplarının aktivasyonunu içeren karmaşık hareketlerden oluşur.

Önceleri parmağınızı ve çıngırağı tutabilen bebeğiniz zamanla oyuncaklarını ustaca manipule edebilmek , çatal-kaşık kullanabilmek , giyinip soyunabilmek , makas kullanabilmek ve yazı yazmak gibi kompleks becerilere erişir.

İnce motor beceriler neden önemli?
Ellerimiz beynimizin motor ve duyu alanlarında fonksiyonel anlamda en çok yer kaplayan alanlardan biridir. Sinir sistemimiz ne kadar iyi yapılanmışsa ince motor becerilerimiz de o denli gelişmiş demektir.

Bağımsız birer birey olabilmemiz için öncelikle gereken ; beslenme , giyinme-soyunma , wc-banyo kullanımı gibi günlük yaşam aktivitelerini yapabilmemiz,akademik becerilere adaptasyonumuz ellerimizi ve parmaklarımızı efektif kullanmamıza bağlıdır.

İnce motor becerilerin gelişimi için neler ihtiyacımız var?
1) Üst gövde stabilizasyonu : El ve parmaklarımızı etkili kullanabilmemiz için sağlam el bileği , dirsek , omuz kuşağı ve sırt kaslarına ihtiyaç duyarız.Bu yapılar ne kadar kuvvetli ve enduranslı ise ellerimiz bir o kadar hünerli olur. Üst gövde stabilizasyonu iyi olmayan çocuklarda masa/sıraya yığılarak oturma, yazı yazmaktan çabuk yorulma gibi örnekler görebiliriz.

2) Kavrama: Sağlıklı kavrama için ; el bileği stabilizasyonu, parmaklarda yeterince gelişmiş taktil (dokunsal) ve proprioseptif (pozisyonel) duyularına ihtiyaç duyarız.Böylelikle 1-2 yaşında kalın boya kalemini kavrayabilen cocuk 3,5 yaş ve üzerinde üçlü kavrama ile ince bir kalemi de tutup karalayabilir.

3) Lateralizasyon (El tercihi) : Bir beyin yarısının dominantlaşmasıdır.2,5 yaş ile 4 yaş arasında yerleşmesini bekleriz.( Bazı kaynaklarda 6 yaşa kadar.)

4) Orta hattı çaprazlama : Her iki beyin lobunun karşılıklı alışverişini içeren aktivitelerdir.Orta hattı çaprazlamaktan kaçınan çocuk yemek yerken , yazı yazarken , boyama yaparken vb. sürekli el değiştirir. Örneğin sağ eliyle yazı yazan bir çocuk bir süre sonra yorulunca kalemi sol eline geçirir. Yeterli üst gövde stabilizasyonu ve lateralizasyonu olan çocuk ince motor beceriler sırasında orta hattı çaprazlamada başarılı olur.

5) Görsel-motor yeterlilik : Eller ve gözlerin koordineli bir şekilde birlikte çalışmasıdır. Örneğin, obje ve el arası uygun mesafeyi tayin etme , satır atlamadan okuyabilme, tahtada yazılanları deftere düzgün geçirebilme gibi aktiviteler .

6) Motor Planlama : Belirli bir hedefe ulaşabilmek için yapılan tüm hareket planlamaları ve organizasyonunu içerir. Motor planlaması iyi olmayan çocuklar ; yavaş hareket eden, hantal görünümlü, dağınık ve yeni bir aktiviteyi kolay öğrenemezler.Oyun ve oyuncaklarla yapılan tüm deneyimler çocukların bedenlerini daha iyi tanımalarına fırsat verir ve bu sayede yepyeni bir aktiviteye çok kolay adapte olabilir ve öğrenebilirler.

Duyu bütünleme alanında uzman fizyoterapist ve ergoterapistler çocuğunuzun ince motor becerilerini değerlendirebilir ve bu değerlendirmenin ışığında eksikliğin kaynağına yönelik çözüm önerilerini oluşturabilir.

Unutmayın, bazen hayatımıza katacağımız küçücük bir dokunuş büyük değişimlere yol açabilir.