Hazırlayan: Suna Polat M.A. Uzman Psikolog – Aile Terapisti

*Bu yazının hazırlanmasında Klinik Psikolog Aylin Tetik Kabil in www.gunisigicocuk adlı websitesinde yayınlanmış olan Tuvalet Eğitimi başlıklı yazısından yararlanılmıştır.

Çocuğum Tuvalet Eğitimini Almaya Hazır mı? Tuvalet Eğitimine Ne zaman Başlamalıyım?
-Çocuklar genellikle 18-36 aylar arası tuvalet eğitimini kazanırlar. Her çocuğun kendi fiziksel, zihinsel ve psikolojik gelişimi zamanın belirlenmesinde etkendir. Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını anlamanız için öncelikle bazı özellikleri kazanmış olması gerekmektedir. Tuvalet eğitimine başlama kararını verirken, çoğunlukla bu özelliklerin kazanılmış olması yaşından daha önemlidir. Çünkü her çocuk bu özellikleri kendi gelişim hızına göre kazanmaktadır.

Tuvalet Eğitimine Başlanması İçin Gerekli Koşullar Nelerdir?
Tuvalet eğitimine başlanabilmesi için çocukların fiziksel, zihinsel ve psikolojik gelişim düzeylerinin bu eğitime hazır olmaları gerekir.

·  Öncelikle fiziksel/fizyolojik gelişime bakalım. Birinci koşul çocuğun fiziksel olarak idrarını tutup bırakmasını kontrol edebilecek kas kontrolüne sahip olmasıdır. Bu beceri genellikle 18-24 aylar arasında kazanılır. Peki çocuğumuzun bu kas kontrolünü kazanmaya başladığını nasıl anlayacağız? Çocuğuz en az 45-60 dakikalık bir zaman aralığında kuru kalabiliyorsa yavaş yavaş bu kontrolü kazanmaya başladığını söyleyebiliriz. Eğer çocuğunuzun kuru kaldığı zaman aralığı bu süreden az ise kas kontrolünü kazanabilmesi için biraz daha beklemeniz uygun olabilir.

·  Şimdide çocuğun zihinsel /bilişsel gelişimi ile ilgili ipuçlarına bakalım. Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren bir diğer önemli beceri; çişinin/kakasının geldiğini fark etmesi ve bunu bir şekilde ifade edebilmesidir. Örneğin çişi/kakası geldiğinde bacaklarını kıstırabilir,, eli ile işaret edebilir, banyonun önüne gidebilir, bazen odanın bir köşesine saklanmak isteyebilir, tek tek sözcüklerle kendilerini ifade edebilen çocuklar bazen çiş/kaka gibi sözcükleri kullanabilirler. Bu da genellikle 25-30 aylar arasında gerçekleşir.

·  Bazı çocuklar çiş/kakalarını bezlerine yapar yapmaz bunu işaretle,beden dili ile veya sözcüklerle ifade ederler. Bu durumda da çocuğun yavaş yavaş hazır olmaya başladığını anlayabiliriz.

·  Üçüncü koşul da psikolojik gelişimle ilgilidir. Tuvalet eğitiminin verilebilmesi için çocuğun bu eğitime karşı istekli olması, ilgi göstermesi hevesli olması gerekir. Bunun anlamı da çocuğun bezden rahatsızlık duyması, çıkarıp atmak istemesi, tuvalete oturmaya istekli olması veya klozete tuvaletini yapmak istemesidir.

Eğer çocuğunuz 18 aylıktan büyükse öncelikle yukarıda sözü edilen tüm bu üç koşulu gözden geçiriniz. Çocuğunuzun bu koşulları taşıdığını düşünüyorsanız tuvalet eğitimine başlayabilirsiniz.

Tuvalet Eğitimini Daha Kolay Verebilmek için İpuçları

·  Çocuğunuzun altında halen bez varsa ve siz yakın zamanda tuvalet eğitimine başlamayı düşünüyorsanız öncelikle çocuğunuzun altını her zaman tuvalette açın. Yere yatırarak değil, mümkün olduğu kadar ayakta altını açın.Çocuğunuz bu işlerin tuvalette yapıldığını anlamaya başlayacaktır. Ayakta altını değiştirdiğinizde artık bebek olmadığını fark etmeye başlayacaktır.

·  Çocuğunuzun ailenin diğer fertlerini tuvaleti kullanırken gözlemlemesine izin verin. Örneğin abi/abla varsa onların tuvaleti kullandığını izleyebilir. Kızlar annelerini, oğlanlar babalarını izleyebilir.

·  Bazı çocuklar klozete oturmak istemeyebilir. Bunun nedenlerinden biri klozete oturduklarında ayaklarının yere değmemesidir. Ayakların yere değmemesi çocukları ürkütebilir, içine düşeceklerinden korkabilirler. Eğer çocuğunuzu klozete oturtuyorsanız mutlaka ayaklarının altına bir basamak koyun.

·  Bütün bunlara rağmen tuvalete oturmak istemiyorsa ve siz onu tuvalete götürmek istediğinizde direniyorsa öncelikle çocuğunuzun tuvalete oturmasını ödüllendirerek işinizi kolaylaştırmalısınız. Bunun için basit bir ödüllendirme sistemi kullanabilirsiniz. Plastik kapaklı bir kutunun içine küçük yapışkanlı çıkartmalarla (sticker) doldurun. Bu kutuyu banyoda erişemiyeceği bir yere koyun. Her tuvalete oturduğunda çiş/kaka yapmasa bile onu çıkartma ile ödüllendirin, alkışlayın, artık abi/abla gibi oturuyorsun gibi ifadelerle onu ne kadar beğendiğinizi gösterin. Ancak ödül kutusunu başka bir amaç için kullanmayın, çocuğunuzun hevesi kaçmasın. Kutu sadece tuvalette bulunsun ve çıkartma sadece tuvalete oturduğunda verilsin.